Mặc dù tâm bất thiện chỉ có mười hai loại, nhưng hằng ngày chúng thường sinh khởi nhiều hơn tâm thiện.
Đây bởi vì hầu như ý (mano) chịu sự tác động của tham (lobha), sân (dosa) và si (moha). Ba thứ sở hữu bất thiện được gọi là căn bất thiện, tức là nguồn gốc của bất thiện.
Do bởi si và tham, nên chúng ta luôn luôn muốn hưởng những dục lạc, và trong lúc hưởng, tâm căn tham sinh khởi với tỷ lệ hàng tỷ trong mỗi giây.
Ngay khi ta đang thích thú trong việc mặc trang phục, đang thưởng thức đồ ăn, thức uống, đang nghe nhạc, đang xem chương trình qua tivi, ngay khi chúng ta đang đọc tiểu thuyết, đang suy nghĩ về sự đạt được và chiếm hữu, khi ấy sẽ có hàng tỷ tâm căn tham sinh khởi.
Khi chúng ta không hài lòng với cảm giác hay cảnh mà chúng ta tiếp xúc, khi ấy, tâm căn sân sinh khởi cũng với tỷ lệ hàng tỷ trong mỗi giây.
Lắm lúc khi những cảm giác không lôi cuốn, chúng ta cảm thấy bình thường và làm tâm xao lãng. Tâm căn si sinh khởi trong khi ấy.
Vì vậy, nếu chúng ta tích góp tâm thiện và tâm bất thiện trong một ngày, tâm bất thiện sẽ là vượt trội so với số tâm thiện hàng triệu lần.
Khi tâm bất thiện để lại hạt giống của nghiệp bệnh hoạn, những nghiệp ấy sẽ mang lại quả không thuận lợi và khổ ở hiện tại hay tương lai, đó là điều không khôn khéo nếu để cho tâm diễn tiến một cách tự do.
Còn khi chúng ta phân biệt được giữa tâm thiện và tâm bất thiện, chúng ta có thể hướng chúng theo chiều hướng mang lại lợi ích cho chính ta.
———————————
VÔ TỶ PHÁP TẬP YẾU
Trưởng lão Tịnh Sự
